انواع دندان مصنوعی (پروتز دندان) ثابت و متحرک

بیشتـــر بدانیــم

یکی از نتایج از دست دادن تمام دندان‌ها افتادگی عضلات صورت و پیرتر به نظر رسیدن چهره است، اما با یک دست دندان مصنوعی مناسب و اندازه می‌توان افتادگی صورت و گونه‌ها را برطرف کرد؛ مزایای داشتن دندان مصنوعی برای حفظ سلامتی از اهمیت زیادی برخوردار است. دندان مصنوعی گفتار را بهبود می‌دهد، فرد سالمند بهتر می‌تواند غذا را بجود، میل کند و باز هم از خوردن غذاهای مورد علاقه خود لذت ببرد. دندان مصنوعی تکه‌ای حتی برای حفظ سلامت بقیه دندان‌های طبیعی نیز مفید است. دندانپزشک بهترین نوع دندان مصنوعی را با توجه به تعداد دندان‌های باقیمانده انتخاب می‌کند تا سالمندان نیز بتوانند با پرداخت هزینه‌ای اندک جایگزین مناسبی برای دندان‌های از دست رفته پیدا کنند.

دندان مصنوعی چیست؟

دندان مصنوعی جایگزینی متحرک برای دندان‌های غائب و بافت‌های مجاور آنها است که از رزین آکریلیک و گاهی اوقات ترکیبی از فلزات مختلف ساخته می‌شود. پروتز دندان توانایی گفتار و جویدن را بهبود می‌دهد و عضلات صورت را بهتر نگه می‌دارد. دندان مصنوعی لبخند را زیباتر و صورت را جوان‌تر می‌کند.

انواع

دندان مصنوعی کامل

دندان مصنوعی کامل زمانی کاربرد دارد که تمام دندان‌های طبیعی از دست رفته باشد. دندان مصنوعی کامل را می‌توان برای فک بالا یا پایین یا هر دو استفاده کرد. دندان مصنوعی کامل برحسب زمان ساخت و زمان قرار دادن در دهان پروتز “راحت” یا ” فوری” نیز نامیده می‌شود. دندان مصنوعی فوری بلافاصله پس از کشیدن دندان‌های باقیمانده در دهان قرار داده می‌شود. برای این کار دندانپزشک باید در جلسه اولیه اندازه‌گیری‌های لازم را انجام دهد و از فک‌ها قالب بگیرد.

مزیت دندان مصنوعی فوری این است که استفاده کننده مجبور نیست دوران التیام یافتن لثه‌ها را بدون دندان بگذراند. البته استخوان‌ها  و لثه‌ها به مرور، به ویژه در مدت ۶ ماه پس از کشیدن دندان‎ها منقبض می‌شود.

دندان مصنوعی تکه‌ای (پروتز پارسیل)

پروتز تکه‌ای (پروتز پارسیل) غالباً در حالتی به کار برده می‌شود که بیمار چند دندان از دست داده باشد. دندان مصنوعی تکه‌ای متحرک معمولاً از دندان‌های جایگزینی تشکیل می‌شود که به پایه پلاستیکی صورتی رنگ یا همرنگ لثه متصل شده‌اند. دندان مصنوعی تکه‌ای متحرک با گیره‌های فلزی یا وسایلی به نام اتصالات دقیق به دندان‌های طبیعی متصل می‌شود. این اتصالات عموماً از گیره‌های فلزی زیباترند و تقریباً نامشخصند. با روکش کردن دندان‌های طبیعی می‌توان دندان مصنوعی متحرک را بیشتر اندازه دهان کرد؛ به علاوه اتصالات نیاز به روکش دارند. پروتز پارسیل با اتصالات دقیق گران‌تر از پروتز پارسیل با گیره‌های فلزی است.

دندان مصنوعی با پایه ایمپلنت OVERTURE

دندان مصنوعی overture دندان مصنوعی متحرکی است که روی تعداد اندکی از دندان‌های طبیعی باقیمانده یا ایمپلنت قرار داده می‌شود. ابتدا باید دندان‌های طبیعی آماده شود تا از پایداری و استحکام لازم برای نگه داشتن دندان مصنوعی برخوردار شود.

پس از آن که دو اتصال لازم در فک پایین کاشته شد، دندان مصنوعی overture را می‌توان روی آنها ثابت کرد تا پایدارتر، محکم‌تر و راحت‌تر شود. این نوع دندان مصنوعی به ویژه برای دندان مصنوعی کامل فک پایین توصیه می‌شود، چرا که دندان مصنوعی معمولی فک پایین معمولاً به دلیل محدود بودن پایه زیرین و فشار عضله زبان به پروتز چسبندگی کمتری دارد.

شیوه ساخت دندان مصنوعی

مراحل ساخت دندان مصنوعی حدود یک ماه زمان می‌‌برد و در این مدت بیمار باید پنج جلسه به کلینیک مراجعه کند. ابتدا تشخیص اولیه و همچنین قالب‌گیری و بایت روی موم مخصوص دندانپزشکی انجام می‌شود تا ابعاد عمودی و موقعیت صحصح فک تعیین شود. یک نمونه برای اطمینان از رضایت بیمار از رنگ و اندازه بودن در اختیار وی گذاشته می‌شود. در پایان دندان مصنوعی نهایی در دهان بیمار قرار داده می‌شود و دستکاری‌های جزیی انجام می‌شود.

همان طور که گفته شد مرحله اولیه قالب‌گیری از فک با استفاده از مواد مخصوص است. دندانپزشک اندازه‌گیری‌های لازم را نیز انجام می‌دهد تا چگونگی ارتباط فک‌ها با هم و فضای بین آنها (ارتباط بایت) را تعیین کند. رنگ و سایه رنگ دندان‌های طبیعی نیز در نظر گرفته می‌شود. قالب، بایت و سایه رنگ به لابراتوار دندانپزشکی فرستاده می‌شود تا دندان مصنوعی به صورت کاملاً سفارشی ساخته شود.

لابراتوار دندانپزشکی مدلی از فک را تهیه می‌کند، دندان‌ها را روی پایه مومی می‌گذارد و موم را به گونه‌ای شکل می‌دهد که کاملاً شبیه فرم مورد نظر دندان نهایی شود. معمولاً یک نمونه مومی امتحانی به مطب دندانپزشک فرستاده می‌شود تا دندانپزشک تغییرات لازم را قبل از اتمام ساخت پروتز دندان مشخص کند. ساخت دندان مصنوعی در لابراتوار به روش “ریخته‌گری با مدل‌های مومی” اتمام می‌یابد. مدل مومی آماده می‌شود، موم اضافی برداشته می‌شود و فضای باقیمانده با پلاستیک صورتی رنگ خمیری پر می‌شود. سپس دندان مصنوعی پرداخت و آماده استفاده می‌شود.

عادت کردن به دندان مصنوعی

دندان مصنوعی جدید تا چند هفته آزار دهنده است و بیمار از وجود جسمی حجیم در دهان خود ناراحت است. درهر حال دهان در نهایت به وجود پروتز عادت می‌کند. بیمار باید قدری شیوه گذاشتن و برداشتن دندان مصنوعی را تمرین کند. به بیمار توصیه می‌شود که اول غذاهای نرم آن هم در قطعات کوچک میل کند. غذا را با دندان‌های هر دو طرف بجود تا فشار یکسان روی تمام دندان‌های مصنوعی وارد شود و از خوردن خوراکی‌های چسبناک یا سفت مانند آدامس پرهیز کند.

به بیماران توصیه می‌شود که در ابتدا به طور تمام وقت از دندان مصنوعی استفاده کنند. شاید این استمرار ناراحتی موقتی به دنبال داشته باشد، اما سریع‌ترین راه برای مشخص شدن نقاطی از دندان مصنوعی است که نیاز به دستکاری دارد. اگر دندان مصنوعی فشار زیادی به یک ناحیه معین وارد کند، آن نقطه زخم خواهد شد. دندانپزشک تغییرات جزئی در پروتز ایجاد می‌کند تا استفاده از آن راحت‌تر بشود. پس از آن که دندان مصنوعی توسط دندانپزشک دستکاری شد، بیمار باید آن را شب‌ها قبل از خواب دربیاورد و صبح مجدد در دهان بگذارد.

مراقبت‌ها

بهترین کار این است که هنگام مسواک زدن دندان مصنوعی روی حوله تا شده یا مقابل روشویی پر از آب بایستید تا اگر پروتز از دستتان افتاد، نشکند. دندان مصنوعی را هر روز ترجیحاً با مسواک مخصوص پروتز دندان مسواک بزنید تا پلاک و ذرات غذا از روی آن زدوده شود و لکه‌های دائمی روی آن ایجاد نشود. از مسواک سخت استفاده نکنید، چون ممکن است دندان مصنوعی آسیب ببیند. دندان‌های زیر گیره‌های فلزی دندان مصنوعی را با دقت بیشتری تمیز کنید، چون پلاک‌های گیر افتاده زیر گیره‌ها احتمال پوسیدگی دندان را افزایش می‌دهد.

مایع دستشویی یا ظرفشویی ملایم نیز برای پاک کردن دندان مصنوعی مناسب است. دیگر پاک کننده‌های خانگی و بسیاری از خمیردندان‌ها سطح پروتز را خراش می‌دهند، بنابراین نباید از آنها برای تمیز کردن دندان مصنوعی استفاده کنید. اگر دندان مصنوعی را مرطوب نگه ندارید، به مرور شکل خود را از دست می‌دهد. دندان مصنوعی را شب‌ها در محلول مخصوص یا آب بیاندازید. البته اگر دندان مصنوعی گیره فلزی داشته باشد، رنگ فلز در اثر تماس مداوم با محلول کدر می‌شود.

استفاده از دندان مصنوعی کامل مجوزی برای کوتاهی در رعایت بهداشت دهان و دندان نیست. بنابراین هر روز صبح قبل از گذاشتن دندان مصنوعی در دهان لثه‌ها، زبان و سقف دهان (کام) را با مسواک نرم مسواک بزنید تا پلاک زدوده شود و گردش خون در دهان تحریک شود. رژیم غذایی متعادلی را در پیش بگیرید و با انتخاب مواد مغذی سلامت دهان خود را حفظ کنید.

هزینه

هزینه دندان مصنوعی به وضعیت دهان، نوع مواد به کار برده شده، تکنیک مورد استفاده از سوی دندانپزشک و هزینه‌های موقعیتی و اجرایی عمومی کلینیک دندانپزشکی بستگی دارد. مراقبت از دندان مصنوعی خدمتی مستمر است که بهره‌گیری از آن برای حفظ سلامت دهان ضروری است. این خدمت در کلینیک دندانپزشکی یاس ارائه می‌شود تا متخصصین ما تغییرات لازم را به مرور در دندان مصنوعی ایجاد کنند تا از زخم شدن دهان جلوگیری کرده باشند. این دستکاری‌های جزئی دوره‌ای کمک می‌کند تا دندان‌ مصنوعی همچنان اندازه باشد، غذا را به خوبی بجود و ظاهر مناسبی داشته باشد. به این ترتیب بیماران ما تا پایان عمر دندان مصنوعی راحت و پایداری در دهان خواهند داشت.